سفالگری چیست و ابزارآلات سفالگری کدامند؟ برای ارتقای مهارت در این رشته چه کارهایی باید کرد؟ در این مطلب از مجله مجسمه سازی به این سوالات پاسخ داده می شود و نیز ابزار آلات مورد نیاز هنر سفالگری و انواع خاک رس را بیشتر می شناسیم، پس با تصویرگران پویا اندیش همراه شوید.

هنر سفالگری

سفالگری به هنر ساخت ظروف سفالین گفته می شود. در سفالگری پس از ساخت ظروفی از گِل رُس توسط هنرمند سفالگر، آنها را داخل کوره گذاشته و به واسطه دمای زیاد کوره و پختن ظروف، ماهیت مواد از گِل رُس به سفال سخت تغییر کرده و سخت و محکم می شود. در کلاس های آموزش سفالگری تصویرگران پویا اندیش شما را با آرامش کار با گل سفالگری آشنا خواهیم کرد .

ابزارهای اولیه در سفالگری

سفالگری به هر شکلی که انجام شود (چه به وسیله فرم دهی با دست و چه به وسیله فرم دهی با چرخ سفالگری)، نیاز به تعدادی ابزار ضروری دارد. در اینجا به ابزارهای ضروری سفالگری که کار با گِل رُس را برایتان لذت بخش تر می کند به شما معرفی می کنیم.

حوله

در هنگام سفالگری همیشه یک حوله پنبه ای با جذب بالا در اختیار داشته باشید. هر زمان که گِل به دستتان چسبید و مزاحم فرم دهی به ظرف شد، می توانید با استفاده از حوله دست خود را پاک کرده و به کار خود ادامه دهید. همچنین قرار دادن یک حوله بزرگ پنبه ای بر روی زانوان نیز ایده خوبی خواهد بود.

چرم یا پوست بز یا گوسفند

قطعه ای چرم یا پوست (در حدود 5 تا 10 سانتیمتر)، یک ابزار عالی برای فشرده سازی لبه بالای ظروف به شمار می آید. پیش از هر بار استفاده چرم را مرطوب کرده و پس از استفاده به خوبی آنرا بشوئید.

سوزن سفالگری

این سوزن، سوزن بلندی است که دسته ای چوبی یا پلاستیکی دارد. از این سوزن به منظور برش دادن گِل و ایجاد نقش و خطوط بر روی سفال استفاده می شود.

سیم قطع کننده

رایج ترین نوع آن سیمی ست که به انتهای دو سر آن دو تکه چوب بعنوان دسته وصل شده است. می توان از سیم ماهیگیری نیز به این منظور استفاده نمود.

این وسیله در بریدن توده های گِل و تقسیم گِل به قطعات کوچکتر کاربرد دارد، همچنین به منظور جدا کردن ظرف سفالین از چرخ مورد استفاده قرار می گیرد.

چاقوی سفالگری

چاقویی با تیغه نازک است که در دو نوع سخت و نرم عرضه می شود. نوع سخت آن قابلیت انعطاف پذیری ندارد، در حالیکه نوع نرم آن بسیار منعطف و حالت پذیر بوده و می توان آنرا به زوایای دلخواه انحنا داد. از این چاقو به منظور پیراستن و آرایش ظروف ساخته شده استفاده می شود.

مشته

در زمان کار با چرخ سفالگری از مشته به منظور صاف کردن گِل و شکل دادن به ظرف استفاده می شود. مشته انواع متفاوتی دارد ولی معمول ترین نوع آن از جنس چوب یا لاستیک ساخته شده و به شکل نیم دایره یا مثلث با گوشه های گرد می باشد.

ابزار حلقه، سیم و تراش

در سفالگری با دست از این ابزار به منظور پیرایش و ایجاد نقش و نگار روی ظروف استفاده می شود. این ابزار برای کار با چرخ سفالگری توصیه نمی شوند چرا که برای کار با چرخ شکننده هستند و مقاومت کافی را دارا نیستند.

ابزارآلات چوبی سفالگری

این ابزارها انواع مختلف کاردک هستند که در هر دو نوع سفالگری کاربردهای زیادی دارند. از این ابزارها به منظور پیرایش ظروف سفالین استفاده می شود.

اسفنج

یکی از مفید ترین لوازم سفالگری اسفنج است. یک اسفنج نسبتاً بزرگ طبیعی یا مصنوعی با کیفیت برای جذب آب اضافی کاربرد فراوانی دارد.

قلمو

از قلمو به منظور حمل آب و چکاندن در مناطق مورد نظر استفاده می شود. همچنین می توانید پس از خشک شدن ظرف به وسیله قلمو، آن را رنگ کرده و تزئین نمائید.

کاسه و آب

یکی از لوازم ضروری در سفالگری کاسه و آب است. چون در هنگام کار با گِل، گِل به دست سفالگر چسبیده و مزاحم کار وی می شود، سفالگر با تر نمودن دستان خویش گِل را نرم کرده و از دستش جدا می کند.

اندازه گیر

از این وسیله به منظور اندازه گیری وسیله مورد نظر استفاده می شود. چون اندازه و ابعاد ظروف ممکن است کم یا زیاد شود، سفالگران با استفاده از اندازه گیر، اندازه دقیق هر وسیله را مشخص کرده و مطابق با آن اندازه ظرف مورد نظر را آماده می کنند.

جعبه

ابزارهای سفالگری اغلب کوچک هستند، لذا برای سر و سامان دادن به لوازم و جلوگیری از گم شدن احتمالی، سفالگران برای لوازم خود یک جعبه تهیه می کنند.

برای این منظور جعبه مقوایی توصیه نمی شود چون احتمال ریختن آب و گِل بر روی جعبه وجود دارد و ممکن است به جعبه شما آسیب وارد شود. برای این منظور بهتر است از جعبه های فلزی، چوبی یا پلاستیکی استفاده کنید.

انواع مختلف گِل رس

کائولن یا کائولین

این خاک رس یه رنگ سفید بوده و از آن به منظور ساخت ظروف چینی استفاده می شود.

رس بال یا بال کلی

تنوع رنگ زیادی دارد و از رنگ زرد کمرنگ تا مشکی وجود دارد. از این نوع رس نیز برای ساخت ظروف چینی و سرامیک استفاده می شود.

خاک نسوز

ظروف ساخته شده از این نوع رس در مقابل دمای زیاد و آتش مقاوم بوده و نمی شکند و از بین نمی روند.

خاک رس خشت

این خاک معمول ترین نوع رس است و کاربردهای فراوانی دارد. برای ساختن ظروف سفالی عادی و ارزان قیمت از نوع خاک رس استفاده می شود.